در مبحث آشنایی با بیماری ایدز، موضوع شناسایی انواع ایدز برای برخی از افراد اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از بلاگ ایران اچ ای وی سعی کردیم به صورت کامل به بررسی تفاوت های موجود در اچ ای وی نوع اول و دوم بپردازیم. همچنین معرفی گونه و زیرگونه های ویروس ایدز نیر در این مقاله بررسی شده است. در صورتی که تمایل دارید با انواع اچ ای وی آشنا شوید، این مقاله برای شماست.
اچ ای وی نوع یک یا HIV-1 کدام است؟
در حال حاضر دو نوع (2type) از HIV وجود دارد که دسته اول HIV-1 و دسته دوم HIV-2 نام دارد. نوع غالب در جهان HIV-1 است. هنگامی که بطور کلی و بدون مشخص کردن نوع و درباره HIV بحث می شود منظور HIV-1 است. هر دو نوع HIV-1 و HIV-2 از طریق تماس جنسی، خون و محصولات خونی و از مادر و کودک منتقل می شوند.
تفاوت بین HIV-1 و HIV-2 چیست ؟
اگر اطلاعات کافی درباره بیماری ایدز ندارید، می توانید قبل از مطالعه تفاوت های دو نوع ایدز، برای آشنایی بیشتر با ماهیت بیماری ایدز، صفحه آشنایی با ایدز را مطالعه کنید. اگر بخواهیم درباره اصلی ترین تفاوت دو نوع اچ ای وی صحبت کنیم باید بگوییم که HIV-2 مشکلتر از HIV-1 منتقل می شود و فاصله زمانی بین آلوده شدن با HIV-2 تا ایجاد بیماری طولانی تر است. HIV-2 ساختار ژنتیکی همانند HIV-1 دارد ولی تفاوت های فاحشی در گلیکوپروتئنهای پوششی دارد. تفاوت بعدی که میان اچ ای وی یک و اچ ای وی دو وجود دارد این است که میزان پیشرفت بیماری در افراد آلوده به HIV-2 به نظر آهسته تر است. HIV-2 در آمریکا نسبتا نادر است ولی در غرب اروپا بیشتر شایع است و این مورد به دلیل بخاطر مهاجرت ها از مناطق آندمیک اتفاق افتاده است.
اچ ای وی یک یا HIV-1 چند زیر گونه (subtype) دارد؟
HIV-1 ویروس بسیار متغیری است و به راحتی جهش (mutation) می کند. بدین جهت راسته های (strains) متفاوتی از HIV-1 وجود دارد. این راسته ها می تواند بر اساس گروه ها و زیر گونه ها، طبقه بندی می شوند. به صورت کلی 2 گروه وجود دارد: گروه M و گروه O
در سپتامبر 1998 گروهی از محققان فرانسوی اعلام کردند که راسته جدیدی از HIV در زنی از کامرون در غرب آفریقا، یافته اند. این راسته به هیچ کدام از دو گروه O,M تعلق نداشت و پس از بررسی ها در تمامی کامرون٬ تنها سه نفر دیگر آلوده به این راسته از ویروس ایدز را پیدا کرده بودند.
گروه M در زیرگونه های ویروس ایدز
در حال حاضر در گروه M حداقل 10 زیر گونه ژنتیکی مشخص از HIV-1 شناخته شده است که زیر گونه های A تا J هستند. بعلاوه گروه O شامل دسته مشخصی از ویروس های کاملا ناهمگون (heterogenous) هستند. تفاوت های بین زیر گونه های گروه M ممکن است همانند تفاوت چشمگیر بین گروه M از گروه O باشد. اما در هر صورت با رعایت نکردن نکات مهم درباره راه های انتقال ایدز، احتمال انتقال هر یک از گونه ها در افراد وجود دارد.
زیر گونه های مختلف ویروس ایدز در کجا یافت شدند؟
زیر گونه های HIV بصورت ناهمگون در سراسر جهان پخش شده اند و بسیاری از مبتلایان به زندگی با ایدز عادت کرده اند. به عنوان مثال زیر گونه B اغلب در آمریکا، ژاپن، استرالیا، کارائیب و اروپا یافت می شود. زیر گونه D,A در صحرای جنوبی افریقا و زیر گونه C در آفریقای جنوبی و هند و زیر گونه E در جمهوری مرکزی آفریقا، تایلند و دیگر کشورهای جنوب شرقی اسیا، بیشتر است. زیر گونه F (برزیل و رومانی)، H,G (روسیه و آفریقای مرکزی) I (قبرس) و گروه O (کامرون) شیوع بسیار کمی دارند. اغلب زیر گونه ها در آفریقا یافت می شوند اگر چه زیر گونه B شیوع کمتری دارد.
تفاوت عمده بین زیر گونه های ویروس HIV چیست؟
تفاوت عمده در ترکیب ژنتیک هر یک از گونه ها است. تفاوت های بیولوژیکی مشاهده در محیط های آزمایشگاهی حیاتی (in vivo) و محیط های آزمایشگاهی مصنوعی (in vitro) بیانگر این مساله است. همچنین پیشنهاد شده که برخی گونه ها با فرم خاصی از راه انتقال در ارتباط هستند. به عنوان مثال زیر گونه B با تماس های همجنس ها و معتادان تزریقی خصوصا از راه خون و زیر گونه C,E از طریق انتقال دگر جنسی (heterosexual) (از راه مخاطی) افزایش پیدا کرده اند. همچنین نکته ای که درباره زیر گروه E وجود دارد، این است که زیر گونه E راحت تر از زیر گونه B گسترش می یابد.
چطور زیرگونه های ویروس ایدز را تشخیص دهیم؟
آزمایش متداول تشخیصی HIV یا (HIV antibody test) که جهت غربالگری (screening) و اهداف تشخیصی بکار می رود تمامی زیر گونه های HIV را اشکار می کند. واضح است که در آینده زیر گونه های ژنتیکی جدیدی از HIV کشف خواهند شد و آن زیر گونه های جدید با جهش های ژنی (mutation) به نمو (develop) ادامه می دهند.
آیا برای همه ی زیرگونه ها واکسن ایدز وجود دارد؟
ایجاد واکسن برای ایدز٬ تحت تاثیر زیر گونه های مختلف ویروس و انسان هایی که واکسن را دریافت می کنند قرار دارد. چرا که انسان ها از لحاظ ژنتیکی و روش تماس با ویروس متفاوتند. واکسن های مختلف تولید شده برای HIV بایستی بر روی زیر گونه های مختلف HIV آزمایش شوند. تولید یک واکسن اثر بخش ایمن و با صرفه برای تحت کنترل در آوردن اپیدمی جهانی، بهترین حالت است. اگر چه اشتباه است اگر تصور کنیم که ساخت چنین واکسنی، به راحتی و به سرعت امکان پذیر است یا با دسترس بودن چنین واکسنی، دیگر نیاز به روش های دیگر پیشگیری نیست.
در هر صورت اهمیت روش های پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری های جنسی و ایدز در چنین مواردی به خوبی مشخص می شود. به همین دلیل است که یکی از اساسی ترین توصیه ها برای جلوگیری از مبتلا شدن به ایدز، برقراری رابطه ایمن جنسی و پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی است.